گلوکزامین؟ فواید، دوز و عوارض جانبی

گلوکزامین، مکملی است که اکثر مردم آن را برای پیشگیری یا کاهش درد مفاصل می‌خرند. به دلیل محبوبیت آن، بیشتر مردم فکر می‌کنند که مکملی بی‌خطر و موثر برای سلامت مفاصل است.

با این حال، شواهد برای حمایت از این مکمل برای سلامت مفاصل و سایر فواید سلامت مفروض آن، آنقدر واضح نیست که سازندگان به شما القا می‌کنند.

فیتیتو در این مقاله همه چیزهایی را که باید درباره گلوکزامین بدانید، از جمله فواید، عوارض جانبی و اطلاعات دوز آن را توضیح می‌دهد.

گلوکزامین چیست؟

گلوکزامین (Glucosamine) ترکیبی است که به طور طبیعی در بدن شما وجود دارد. از نظر شیمیایی، به عنوان یک قند آمینه طبقه‌بندی می‌شود (۱). به عنوان یک بلوک ساختمانی برای انواع مولکول‌های عملکردی در بدن شما عمل می‌کند. در درجه اول به دلیل نقشش در توسعه و حفظ غضروف در مفاصل شما شناخته شده است (۱).

گلوکزامین همچنین در برخی از بافت‌های حیوانی و غیر انسانی، از جمله صدف، استخوان حیوانات و قارچ‌ها یافت می‌شود. اشکال این مکمل اغلب از این منابع طبیعی ساخته می‌شوند (۲).

این مکمل اغلب برای درمان و پیشگیری از اختلالات مفصلی مانند استئوآرتریت استفاده می‌شود. می‌توانید آن را به صورت خوراکی مصرف کنید یا به صورت موضعی از طریق کرم یا مرهم استفاده کنید (۳).
گلوکزامین یک ترکیب شیمیایی است که به طور طبیعی در بافت‌های انسان و حیوان وجود دارد. در انسان، به تشکیل غضروف کمک می‌کند و معمولاً به عنوان یک مکمل غذایی برای درمان اختلالات مفصلی مانند استئوآرتریت استفاده می‌شود.

گلوکزامین ممکن است التهاب را کاهش دهد

اغلب به عنوان مکمل برای درمان علائم بیماری‌های التهابی مختلف استفاده می‌شود. اگرچه مکانیسم‌های گلوکزامین هنوز به خوبی شناخته نشده است، اما به نظر می‌رسد که به راحتی التهاب را کاهش می‌دهد.

در یک مطالعه کوچک روی ۱۸ بزرگسال مبتلا به اضافه وزن، مصرف روزانه ۱۵۰۰ میلی‌گرم گلوکزامین هیدروکلراید به اضافه ۱۲۰۰ میلی‌گرم کندرویتین سولفات به مدت ۲۸ روز پروتئین واکنشی سی (CRP) – نشانگر زیستی التهاب سیستماتیک – را تا ۲۳ درصد در مقایسه با دارونما کاهش داد (۴).

مانند بسیاری از تحقیقات دیگر در مورد گلوکزامین، این مطالعه به طور همزمان با کندرویتین، ترکیبی شبیه به گلوکزامین، تکمیل شد. همچنین در تولید و حفظ غضروف سالم بدن شما نقش دارد.
اگرچه نشان داده شده است که گلوکزامین و کندرویتین التهاب سیستماتیک را کاهش می‌دهند، اما مشخص نیست که آیا آنها اثرات ضد التهابی موضعی دارند یا خیر.

همانطور که گفته شد، نشان داده شده است که گلوکزامین و کندرویتین از فعال شدن مسیرهای التهابی در سلول‌های سینوویال انسان جلوگیری می‌کنند. این سلول‌ها مسئول تولید اجزای مایع سینوویال یا مایع مفصلی هستند (۵).

جالب توجه است که اثرات ضد التهابی گلوکزامین نیز با کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های ناشی از التهاب، مانند دیابت نوع ۲ همراه بوده است (۶).
با این حال، تحقیقات بیشتری برای درک بهتر اینکه چگونه گلوکزامین ممکن است به کاهش التهاب در بدن شما کمک کند، مورد نیاز است.

برخی تحقیقات نشان می‌دهد که گلوکزامین ممکن است التهاب را کاهش دهد، به خصوص زمانی که در کنار مکمل‌های کندرویتین استفاده شود. با این حال، تحقیقات بیشتری در مورد موضوع مورد نیاز است.

گلوکزامین از مفاصل سالم پشتیبانی می‌کند

گلوکزامین به طور طبیعی در بدن شما وجود دارد (۱). یکی از نقش‌های اصلی آن حمایت از رشد سالم غضروف مفصلی است، نوعی بافت سفید صاف که انتهای استخوان‌های شما را در جایی که به هم می‌رسند و مفاصل را تشکیل می‌دهند، می‌پوشاند (۷).

همراه با مایع روان کننده به نام مایع سینوویال، غضروف مفصلی اصطکاک را به حداقل می‌رساند و به استخوان‌ها اجازه می‌دهد آزادانه و بدون درد روی یکدیگر حرکت کنند.

به طور خاص، تصور می‌شود که گلوکزامین باعث ایجاد ترکیبات شیمیایی خاص از جمله کلاژن می‌شود که اجزای ساختاری مهم غضروف مفصلی و مایع سینوویال هستند.
برخی از مطالعات نشان می‌دهد که مصرف مکمل‌های گلوکزامین ممکن است با جلوگیری از تجزیه غضروف، به ویژه در ورزشکاران، از بافت مفصلی محافظت کند.

به عنوان مثال، یک مطالعه نشان داد که مصرف روزانه ۱.۵ تا ۳ گرم گلوکزامین به مدت ۳ ماه به طور قابل توجهی تجزیه غضروف را در بازیکنان فوتبال دانشگاهی و بازیکنان حرفه‌ای راگبی کاهش داد (۸). این نتایج حاکی از اثر محافظتی گلوکزامین از مفاصل است. با این حال، تحقیقات بیشتری مورد نیاز است.

گلوکزامین به توسعه بافت‌هایی کمک می‌کند که برای عملکرد مناسب مفاصل بسیار مهم هستند. در حالی که مطالعات بیشتری لازم است، برخی تحقیقات نشان می‌دهد که مکمل‌های گلوکزامین ممکن است از مفاصل شما در برابر آسیب محافظت کنند.

اغلب برای درمان اختلالات استخوانی و مفصلی استفاده می‌شود

مکمل‌های گلوکزامین اغلب برای درمان بیماری‌های مختلف استخوان و مفاصل مصرف می‌شوند. بیشتر تحقیقات علمی در مورد گلوکزامین بر استفاده از یک فرم خاص به نام سولفات گلوکزامین متمرکز شده است.

این مولکول به دلیل پتانسیل آن برای درمان علائم و پیشرفت بیماری مرتبط با استئوآرتریت (OA)، آرتریت روماتوئید (RA) و پوکی استخوان به خوبی مورد مطالعه قرار گرفته است.
مطالعات متعدد نشان می‌دهد که مصرف روزانه مکمل‌های سولفات گلوکزامین ممکن است با کاهش قابل توجه درد، کمک به حفظ فضای مفصلی و کند کردن پیشرفت بیماری، درمان موثر و طولانی‌مدتی برای OA ارائه دهد. (۹،۱۰،۱۱،۱۲).

در همین حال، سایر مطالعات نشان نداده‌اند که گلوکزامین به طور قابل توجهی درد یا عملکرد مفاصل را در افراد مبتلا به استئوآرتریت دست، لگن یا زانو بهبود می‌بخشد (۱۳،۱۴،۱۵،۱۶).

بر اساس شواهد متناقض، برخی از سازمان‌های علمی استفاده از گلوکزامین را برای مدیریت آرتروز زانو توصیه نمی‌کنند (۱۷). به این ترتیب، تحقیقات انسانی بیشتری برای درک بهتر مکانیسم‌ها و بهترین کاربردهای گلوکزامین در بیماری‌های مفصلی و استخوانی مورد نیاز است.

اگرچه گلوکزامین به طور مکرر برای درمان بیماری‌های مختلف استخوان و مفصل استفاده می‌شود، تحقیقات بیشتری در مورد اثرات آن مورد نیاز است.

سایر موارد استفاده از گلوکزامین

مردم اغلب از گلوکزامین برای درمان طیف گسترده‌ای از بیماری‌های التهابی مزمن استفاده می‌کنند، اگرچه داده‌های علمی برای حمایت از این امر محدود است.

سیستیت بینابینی

گلوکزامین به طور گسترده‌ای به عنوان درمانی برای سیستیت بینابینی (Interstitial cystitis) یا به اختصار (IC) تبلیغ می‌شود، وضعیتی که با التهاب مزمن عضلات مثانه و علائمی مانند تکرر ادرار و درد مثانه مشخص می‌شود.

IC با کمبود ترکیبی به نام گلیکوزامینوگلیکان همراه است. از آنجایی که بدن شما گلوکزامین را به گلیکوزامینوگلیکان تبدیل می‌کند، حدس زده می‌شود که مصرف مکمل‌های گلوکزامین می‌تواند به مدیریت IC کمک کند (۱۸). متأسفانه، داده‌های علمی قابل اعتمادی برای حمایت از این نظریه وجود ندارد.

بیماری التهابی روده

بیماری التهابی روده (IBD) وضعیتی است که باعث التهاب مزمن روده می‌شود و اغلب منجر به علائمی مانند نفخ، گرفتگی معده و اسهال می‌شود. مانند IC، با کمبود گلیکوزامینوگلیکان همراه است. مطالعه‌ای روی موش‌های مبتلا به IBD نشان داد که مکمل گلوکزامین می‌تواند التهاب را کاهش دهد (۱۹).

در یک مطالعه کوچک، ۳۴ شرکت کننده مبتلا به IBD که N-Acetyl glucosamine – شکل دیگری از مکمل‌های گلوکزامین – را به مدت ۴ هفته مصرف کردند، بهبود قابل توجهی در علائمی مانند درد و اسهال گزارش کردند (۱۸).

با این حال، مطالعه کور نبود و شامل گروه کنترل نبود. این مانع از نتیجه گیری در مورد اثربخشی گلوکزامین برای بهبود علائم مرتبط با IBD می‌شود.

اسکلروز چندگانه

مولتیپل اسکلروزیس (MS) یک بیماری مزمن است که بر سیستم عصبی مرکزی شما تأثیر می‌گذارد. علائم متفاوت است اما می‌تواند شامل خستگی، لرزش و مشکل در راه رفتن، صحبت کردن و دیدن باشد.

برخی افراد ادعا می‌کنند که گلوکزامین می‌تواند یک درمان موثر برای ام اس باشد، اما تحقیقات حمایتی وجود ندارد. به عنوان مثال، یک بررسی نشان داد که مکمل‌های گلوکزامین تأثیر قابل‌توجهی بر میزان عود MS یا پیشرفت بیماری ندارد (۲۰).

گلوکوم

گلوکوم یک بیماری چشمی است که می‌تواند باعث کاهش بینایی و حتی نابینایی شود. برخی افراد معتقدند که می‌توان آن را با گلوکزامین درمان کرد.

به طور امیدوارکننده، تحقیقات روی موش‌ها نشان می‌دهد که گلوکزامین سولفات ممکن است با کاهش التهاب و ایجاد اثرات آنتی‌اکسیدانی در شبکیه شما – پشت چشم شما که مسئول دریافت نور و ارسال اطلاعات بینایی به مغز است، سلامت چشم‌ها را بهبود بخشد (۲۱).

با این حال، یک مطالعه در انسان نشان داد که مکمل‌های گلوکزامین ممکن است خطر ابتلا به گلوکوم را در افراد مسن افزایش دهد – گروهی که در حال حاضر در معرض خطر ابتلا به گلوکوم هستند (۲۲).

اختلالات مفصل گیجگاهی فکی

برخی منابع ادعا می کنند که گلوکزامین یک درمان موثر برای اختلالات مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) مانند درد فک و قفل شدن مفصل فک است. با این حال، تحقیقات برای حمایت از این ادعا ناکافی است.

یک مطالعه کوچک کاهش قابل توجهی در درد و نشانگرهای التهابی و همچنین افزایش تحرک فک را در شرکت‌کنندگانی که مکمل ترکیبی گلوکزامین سولفات و کندرویتین دریافت کردند نشان داد (۲۳).
مطالعه دیگری پس از مصرف روزانه ۱.۵ گرم گلوکزامین و ۱.۲ گرم کندرویتین سولفات به مدت ۸ هفته، بهبود قابل توجهی در حداکثر باز شدن دهان و کاهش درد – که با کاهش نشانگرهای التهابی نشان داد – نشان داد (۲۴).

اگرچه این نتایج مطالعه امیدوارکننده هستند، اما داده‌های کافی برای حمایت از هر گونه نتیجه گیری قطعی ارائه نمی‌دهند. به این ترتیب، تحقیقات بیشتری در مورد موضوع مورد نیاز است.

در حالی که گلوکزامین اغلب به عنوان یک درمان موثر برای طیف گسترده ای از شرایط در نظر گرفته می‌شود، هیچ داده قطعی در مورد تأثیر آن وجود ندارد. در نهایت، تحقیقات بیشتری مورد نیاز است.

آیا واقعا گلوکزامین کار می‌کند؟

اگرچه ادعاهای گسترده‌ای در مورد اثرات مثبت گلوکزامین بر بسیاری از شرایط وجود دارد، تحقیقات موجود فقط استفاده از آن را برای طیف محدودی از آنها پشتیبانی می‌کند.

در حال حاضر، قوی‌ترین شواهد استفاده از گلوکزامین سولفات را برای درمان طولانی‌مدت علائم OA تأیید می‌کند. اما حتی پس از آن، شواهد بی‌قید باقی می‌مانند (۲۵،۲۶،۲۷). علاوه بر این، گلوکزامین کمتر به عنوان یک درمان موثر برای سایر بیماری ها یا شرایط التهابی است.

اکثر تحقیقات استفاده از گلوکزامین-سولفات را صرفاً برای مدیریت علائم استئوآرتریت پشتیبانی می‌کنند، اما حتی در این صورت، شواهد بی‌نتیجه باقی می‌مانند. بر اساس مطالعات موجود، این مکمل کمتر برای هر شرایط دیگری موثر است.

دوز گلوکزامین و فرم‌های مکملی آن

دوز معمولی گلوکزامین ۱۵۰۰ تا ۳۰۰۰ میلی گرم در روز است که می‌توانید آن را یکباره یا در چندین دوز کوچکتر مصرف کنید (۴،۸،۱۰).

مکمل‌های گلوکزامین از منابع طبیعی مانند صدف صدف یا قارچ ساخته می‌شوند یا به صورت مصنوعی در آزمایشگاه ساخته می‌شوند.

مکمل‌های گلوکزامین به سه شکل موجود هستند (۱):

• گلوکزامین سولفات
• گلوکزامین هیدروکلراید
• N-استیل گلوکزامین

به نظر می‌رسد هیچ تفاوتی بین اثرات ضد التهابی آنها وجود ندارد. اکثر مطالعاتی که گلوکزامین را برای بهبود علائم استئوآرتریت موثر تشخیص داده‌اند از نسخه سولفات استفاده می‌کنند (۲۸). گلوکزامین سولفات معمولاً در ترکیب با کندرویتین سولفات فروخته می‌شود.

گلوکزامین معمولاً ۱۵۰۰-۳۰۰۰ میلی گرم در روز مصرف می‌شود. از بین اشکال موجود، گلوکزامین سولفات – با یا بدون کندرویتین – احتمالاً مؤثرترین است.

خطرات و عوارض جانبی احتمالی گلوکزامین

مکمل‌های گلوکزامین احتمالا برای اکثر افراد بی‌خطر هستند. با این حال، برخی از خطرات وجود دارد که ارزش در نظر گرفتن دارند (۲۹).

عوارض جانبی احتمالی عبارتند از (۳۰):

• تهوع و استفراغ
• اسهال
• سوزش سردل
• درد شکم

اگر باردار هستید یا در دوران شیردهی هستید، به دلیل فقدان شواهد در مورد ایمنی آن، نباید گلوکزامین مصرف کنید.

همچنین بدانید که گلوکزامین ممکن است در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ اثر هیپوگلیسمی کمی داشته باشد، اگرچه خطر نسبتاً کم است. اگر دیابت دارید یا داروهای دیابت مصرف می‌کنید، قبل از مصرف گلوکزامین با پزشک خود صحبت کنید (۶).

گلوکزامین همچنین ممکن است خطر گلوکوم را افزایش دهد. بنابراین، افرادی که در معرض خطر ابتلا به آب سیاه هستند، از جمله کسانی که سابقه خانوادگی ابتلا به گلوکوم دارند، افراد ۶۰ ساله یا بالاتر، و کسانی که دیابت، بیماری قلبی یا فشار خون بالا دارند، نباید آن را مصرف کنند (۳۱).

گلوکزامین احتمالاً برای اکثر افراد بی‌خطر است، اگرچه ناراحتی خفیف گوارشی در برخی افراد گزارش شده است. اگر در معرض خطر ابتلا به گلوکوم هستید یا اگر باردار هستید یا در دوران شیردهی هستید از این مکمل‌ها خودداری کنید.

حرف آخر

گلوکزامین به طور طبیعی در بدن شما وجود دارد و نقشی حیاتی در توسعه و حفظ مفاصل سالم دارد. مکمل‌های گلوکزامین معمولاً برای درمان بیماری‌های مختلف مفصلی، استخوانی و التهابی مانند IBD، IC و TMJ مصرف می‌شوند.

با این حال، بیشتر تحقیقات فقط به طور غیرقابل قطعی از اثربخشی آن برای مدیریت طولانی مدت علائم آرتروز حمایت می‌کنند.

برای اکثر افراد با دوز ۱۵۰۰-۳۰۰۰ میلی گرم در روز بی‌خطر به نظر می‌رسد اما ممکن است عوارض جانبی خفیفی ایجاد کند.

منبع: healthline